«Λουσακιές – Παλαιά Ρούματα :

Μουσικοχορευτικοί διάλογοι

μέσω της διατοπικότητας & διαχρονικότητας»

Φορέας υλοποίησης : Ένωση Πολιτιστικών Φορέων Επαρχίας Κισάμου (ΕΠΟΦΕΚ)

Συνεργαζόμενοι φορείς:

α. Πολιτιστικός Σύλλογος Λουσακιών

β. Σωματείο Λαϊκή Βιβλιοθήκη Παλαιών Ρουμάτων  γ. Εργαστήριο Εθνομουσικολογίας & Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α.

γ. Ορθόδοξος Ακαδημίας Κρήτης

Από τις 6/9/2024 έως τις 9/9/2024 πραγματοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία η καλλιτεχνική/επιστημονική δράση «Λουσακιές – Παλαιά Ρούματα : Μουσικοχορευτικοί διάλογοι μέσω της διατοπικότητας & διαχρονικότητας». Η δράση υλοποιήθηκε υπό την Αιγίδα & Επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού στα πλαίσια της διαφύλαξη και ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Φορέας υλοποίησης ήταν η Ε.ΠΟ.Φ.Ε.Κ. και συνεργαζόμενοι φορείς ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λουσακιών, το Σωματείο «Λαϊκή Βιβλιοθήκη Παλαιών Ρουμάτων», το Εργαστήριο Εθνομουσικολογίας & Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. και η Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης. Από το Ε.Κ.Π.Α συμμετείχαν δύο εξέχοντες επιστήμονες, η κα Ρένα Λουτζάκη, αφυπηρετήσασα Αναπληρώτρια καθηγήτρια – Εθνομουσικολόγος με ειδικότητα στην Ανθρωπολογία του Χορού – και ο κος Νίκος Πουλάκης, Εθνομουσικολόγος και μέλος ΕΔΙΠ του τμήματος. Από την ΟΑΚ συμμετείχε ο κος Δημήτρης Κολλίντζας, δρ. Μουσικολογίας και εξωτ. επιστημονικός συνεργάτης της ΟΑΚ, ως συντονιστής της δράσης.

Το μεσημέρι της πρώτης ημέρας της δράσης (Παρασκευή, 6/9/24) πραγματοποιήθηκε στον αύλειο χώρο του παλαιού ιερού ναού της Παναγίας στα Ζαχαριανά Λουσακιών η πρώτη μουσικοχορευτική συνάντηση. Σε αυτήν συμμετείχαν λουσακιανοί χορευτές – μικροί και μεγάλοι – υπό τη μουσική συνοδεία των ρουματιανών μουσικών Μάρκο Ρενιέρη, Μιχάλη Λουφαρδάκη και Σπύρο Παναγιωτάκη. Το δρώμενο παρακολούθησαν δεκάδες Λουσακιανοί χωριανοί, εκπρόσωποι τοπικών φορέων αλλά και άλλοι επισκέπτες.

Στην δεύτερη συνάντηση (Κυριακή, 8/9/24) οι ρουματιανοί χορευτές υποδέχθηκαν τους λουσακιανούς μουσικούς Στρατή Σκαράκη, Νίκο Σταματάκη και Αντώνη Βερυκάκη καθώς και ορισμένους από τη νεότερη γενιά μουσικών του χωριού. Και εκεί παρευρίσκονταν κάτοικοι των Παλαιών Ρουμάτων καθώς και επισκέπτες, οι οποίοι ήρθαν για την δράση.

Να σημειωθεί ότι στις δύο συναντήσεις οι δύο καθηγητές παρατηρούσαν και συνομιλούσαν με τους καλλιτέχνες, κατέγραφαν ό,τι είναι απαραίτητο για την έρευνά τους, ενώ συνεχώς όλη η διαδικασία κινηματογραφήθηκε από ειδικό συνεργείο προς μελέτη από τους επιστήμονες, αλλά και μελλοντική προβολή προς το κοινό.

Την τρίτη ημέρα της δράσης (Δευτέρα, 9/9/24) πραγματοποιήθηκε στις συνεδριακές εγκαταστάσεις της ΟΑΚ ημερίδα, ανοικτή προς το κοινό. Σε αυτήν συμμετείχαν οι δύο πανεπιστημιακοί καθηγητές και ο επιστημονικός συνεργάτης της ΟΑΚ, οι οποίοι παρουσίαση σημαντικές εισηγήσεις. Ακολούθησε ζωηρή συζήτηση, κατά την οποία εκτέθηκαν παρατηρήσεις, προβληματισμοί και εντυπώσεις, τόσο για τις δύο προηγούμενες ημέρες, όσο και γενικότερα για το παρόν και το μέλλον της κισαμίτικης μουσικοχορευτικής παράδοσης και για το ποια πρέπει να είναι η θέση και η συμβολή των τοπικών φορέων και θεσμών (Περιφέρεια, τοπικοί Δήμοι, πολιτιστικοί σύλλογοι, μουσικοχορευτικές σχολές) στην προβολή και διάσωση αυτής.

Μέσα από όλες τις παραπάνω εκδηλώσεις και τον απόηχο που είχαν στην τοπική κοινωνία και θεσμούς φάνηκαν τα παρακάτω:

• Ήδη από το 1998 υπάρχει και δραστηριοποιείται μία συγκροτημένη επιστημονική ομάδα με επικεφαλής την καθηγήτρια Ρένα Λουτζάκη με σκοπό την μελέτη, αποτύπωση, διάσωση και προβολή της κισαμίτικης μουσικοχορευτικής παράδοσης. Αυτή η ερευνητική ομάδα, η οποία υπάγεται στο Εργαστήριο Εθνομουσικολογίας & Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α., πρέπει να στηριχθεί επιπλέον από τους τοπικούς φορείς ώστε να προχωρήσει το ήδη σημαντικό έργο της.

• Μέσω της δράσης είχαν την ευκαιρία οι κάτοικοι των δύο κοινοτήτων να συνδιαλεχθούν με τους καλλιτέχνες – μουσικούς και χορευτές – καθώς και με επιστήμονες – μουσικολόγους, ανθρωπολόγους. Δημιουργήθηκε η πολύ θετική ατμόσφαιρα διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων και η έντονη αίσθηση ότι Επιστήμη, Τέχνη και Κοινότητα δεν είναι τρία παράλληλα σύμπαντα, αλλά αλληλένδετες και αλληλοεπιδρούμενες συνθήκες.

• Καταγράφηκαν σημαντικές παρατηρήσεις ως προς τις διαφορές και ομοιότητες πάνω στα μουσικοχορευτικά ιδιώματα των δύο κοινοτήτων, τα οποία αποτελούν στοιχεία μελέτης για την προαναφερθείσα ερευνητική ομάδα, αλλά και τους ίδιους τους καλλιτέχνες.

• Μέσα από την ενεργή συμμετοχή τους στις δύο πρώτες ημέρες, αλλά και την παρουσία τους στην Ημερίδα, οι τοπικοί φορείς με συντονιστικό κεντρικό όργανο την Ε.ΠΟ.Φ.Ε.Κ. εξέφρασαν την αγωνία τους για τον πολιτιστικό πλούτο τους τόπου και την θέληση να συνδράμουν ουσιαστικά στην διάσωση και προβολή του. Τονίστηκε το γεγονός ότι όποια προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση απαιτεί την συνεργασία και την επιστημονική καθοδήγηση.

• Η ΟΑΚ, σημαντικό πνευματικό Ίδρυμα της Κρήτης με διεθνή εμβέλεια, λειτουργεί ως ένα ανοιχτό εργαστήρι διαλόγου της Εκκλησίας με τη διανόηση και την κοινωνία. Έχει τεράστια εμπειρία στην οργάνωση και φιλοξενία συνεδρίων, στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών προγραμμάτων και δράσεων και παράλληλα παράγει επιστημονικό έργο σε τομείς όπως της θεολογίας, του περιβάλλοντος και του πολιτισμού, ενώ ήδη από το 2018 συγκαταλέγεται επίσημα στα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας. Όλα τα παραπάνω την καθιστούν επιστημονικό φορέα που θα μπορούσε να συνδράμει σημαντικά στην προσπάθεια.

• Συνεχίζονται οι συντονισμένες προσπάθειες δημιουργίας του καινοτόμου θεματικού Μουσείου Μουσικών Κρήτης, βασιζόμενοι στην επιστημονικότητα και τις σύγχρονες ανάγκες ενός τέτοιου εγχειρήματος, με έμφαση στη σχέση μεταξύ μουσικής και κοινωνίας.

• Υπήρξε η καθολική διάθεση και θέληση να προγραμματιστεί μία σειρά και άλλων παρόμοιων δράσεων, οι οποίες θα αποτελέσουν ευκαιρίες διαλόγου και επαναπροσδιορισμού θέσεων και στόχων επί του θέματος της μελέτης, έρευνας, καταγραφής, διάσωσης και προβολής της μουσικοχορευτικής παράδοσης της Κισάμου, τόσο σε επίπεδο θεσμικό (Περιφέρεια, Δήμοι, Πολιτιστικοί Σύλλογοι, Ε.ΠΟ.Φ.Ε.Κ.), όσο και επιστημονικό (Ε.Κ.Π.Α., ΟΑΚ κ.α.).

Για την Ε.ΠΟ.Φ.Ε.Κ.

Ο πρόεδρος

Στέλιος Κουνελάκης